کتاب روح پراگ

نویسنده:  ایوان کلیما

مترجم: فروغ پوریاوری

نشر آگه,

کتاب روح پراگ با عنوان اصلی The spirit of pragae and other essays اثری از ایوان کلیما می‌باشد و شامل مجموعه مقالاتی است که نویسنده آن را طی ۱۵ سال نوشته و در آن مسائل مختلفی از اتوبیوگرافی تا سیاست و ادبیات را بررسی کرده است.

روح پراگ اثری است که می‌تواند بخشی از روح حاکم بر شهر پراگ را در دهه ۵۰ به بعد به تصویر بکشد. ایوان کلیما در این کتاب با قدرت بیان و قلم نافذش از خاطرات دوران کودکی در اردوگاه تا اشغال پراگ توسط ارتش آلمان نازی و زندگی مشقت‌بارش در اردوگاه‌های کار اجباری و خاطرات هولناکش از تیرباران هموطنانش در جوخه‌های اعدام یا جان دادن دوستانش در اتاق‌های گاز صحبت می‌کند. از عشق‌های دوران جوانی‌اش، از سقوط هیتلر تا شرایط سخت زندگی در حکومتی کمونیستی، از فروپاشی بلوک شرق و برچیده شدن دیوار برلین تا انقلاب مخملی و رسیدن به آزادی‌هایی ضمنی، از ,کافکا و ,میلان کوندرا و از وضعیت هنر و ادبیات و شرایط حاکم فرهنگی بر شهر و دیارش در گذر سنگین زمان می‌گوید.

قسمت اول کتاب، بسیار شگفت آور و هیجان انگیز است؛ خاطراتی که کلیما از دوران کودکی‌اش، بازگو می‌کند گاهی آنقدر وحشت‌آور است که به سختی می‌توان باور کرد در واقعیت اتفاق افتاده‌اند. از سویی نثر روان و ساده آن باعث میشود که با کلیمای کوچک همذات پنداری کرده و شرایط و مخاطرات دوران سیاه جنگ جهانی را از نگاه یک کودک درک کنیم.

در قسمت دوم کتاب مقالاتی کوتاه که نظریات اجتماعی کلیما را بیان می‌کنند، آمده است. در این بخش تنوع موضوعی بسیاری دیده می‌شود. از محیط زیست گرفته تا نوشتن و فرهنگ و تمدن. وی معتقد است زبان چک رو به انحطاط می‌رود و گنجینه واژگانش در حال فقیر شدن است. کلیما پیوند مردم و تمدن را مانند پیوند مرگ و زندگی می‌داند که با از بین رفتن تمدن، مردم نیز به همراه آن خواهند مرد و در جایی بیان می‌کند که حتی اگر با از بین رفتن تمدن، مردم به زندگی خود ادامه دهند، این نومیدی است که آنها را از پا در خواهد آورد. تصویری هم که در مقاله‌ی «روح پراگ» از این شهر می‌سازد واقعاً خواندنی است.