متفورمین چیست؟
متفورمین Metformin با نام تجاری گلوکوفاژ به عنوان کاهنده قند خون در درمان دیابت نوع دو (دیابت غیروابسته به انسولین) بکارمی‌رود.متفورمین مقاومت به انسولین را در بیماران دیابتی کم می‌کند. درواقع متفورمین نمی‌گذارد قند از کبد وارد جریان خون شود و هنگامی که قبل از صرف غذا، این دارو مصرف شود به مقدار قابل توجهی از افزایش قند خون جلوگیری می‌کند.
این دارو در طبقه بندی بارداری B قرار دارد.
مکانیسم اثر متفورمین
متفورمین داروی پایین آورنده قند خون از دسته بی گوانیدها است. این دارو قند خون را از طریق کاهش تولید کبدی گلوکز و کاهش جذب روده ای آن و بهبود حساسیت به انسولین از طریق افزایش جذب و مصرف محیطی گلوکز، کاهش می دهد.
موارد مصرف متفورمین
متفورمین به عنوان کاهنده قند خون در درمان دیابت نوع دو (دیابت غیروابسته به انسولین) بکارمی‌رود. متفورمین در اختلال متابولیسم کربوهیدرات و درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک و حتی کنترل چربی خون نیز تجویز می‌شود
نحوه و مقدار مصرف متفورمین
مقدار مصرف را بر اساس نسخه تجویز شده پزشک میباشد. ولی دوز های معمول این دارو به شرح ذیل میباشد
مصرف متفورمین در بزرگسالان:
در صورت مصرف متفورمین در ابتدا 500 میلی گرم معادل 1 قرص 2 بار در روز
قرص را همراه با صبحانه و نهار مصرف شود.
در صورتی که پزشک نیاز بداند دوز را افزایش میدهد و به مقدار 500 یا 850 میلی گرم 2 یا 3 بار در روز به همراه غذا برساند.
مصرف متفورمین در کودکان:
کودکان بالای 10 سال : مقدار 500 میلی گرم 2 بار در روز به همراه صبحانه و عصرانه.
متفورمین همراه با انسولین ابتدا ۵۰۰ میلی‌گرم و به صورت یک بار در روز مصرف می‌شود. سپس پزشک در صورت نیاز دوز دارو را افزایش میدهد.
در صورتیکه مصرف یک دوز دارو را فراموش نمودید به محض یادآوری آن را مصرف کنید. در صورتیکه زمان مصرف دوز بعدی رسیده باشد از مصرف دوز فراموش شده صرف نظر کنید.
عوارض جانبی متفورمین
شایعترین عوارض اسهال، تهوع،استفراغ، نفخ و بی اشتهایی میباشد که در 30 درصد بیماران دیده شده است.اگر هر یک از این عوارض ادامه یافت یا بدتر شد به سرعت با پزشک خود تماس حاصل کنید
علائم قند خون بالا (هایپرگلیسمی) شامل تشنگی، افزایش دفعات ادرار، سرگیجه، سوزش، تنفس سریع و بوی میوه‌ای دهان است. اگر هر کدام از این علائم را مشاهده کردید با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است پزشکتان دوز مصرف داروهای دیابت را تغییر دهد.
واکنش حساسیتی شدید مانند بثورات پوستی،خارش یا التهاب (به ویژه در ناحیه صورت، زبان و گلو)،سرگیجه شدید ،مشکل تنفسی به این دارو به ندرت اتفاق می افتد. به هرحال در صورت مشاهده هر یک از این علائم به پزشک مراجعه کنید
تداخل دارویی متفورمین
مصرف داروهای زیر با متفورمین ممکن موجب اثرات بسیار آسیب‌زننده‌ای شود
مواد کنتراست‌زا یددار که در عکس‌برداری‌ها استفاده می‌شود.داروهای کنترل دیابت مانند گیاه گیمنما، گاتی فلوکساسین.داروی درمان مالاریا تافنوکوئین
توصیه می‌شود با پزشک در این زمینه مشورت نمایید. این داروها عبارتند از:
- برخی از داروهای کنترل دیابت مانند کینولون‌ها
- سایمتیدین، سفالکسین، رانولازین
- داروهای مسدود کننده کربونیک آنهیدراز
- داروی دولوتگراویر، تری متوپریم، واندتانیب، بکتگراویر (داروی درمان ایدز) و پاتیرومر
- داروهای ضد دیابت مانند انسولین و بوپروپین
منع مصرف متفورمین
- بیماران کلیوی
- اسیدوز متابولیک
- حساسیت به دارو
- بیماری های کبدی
- کتواسیدوز ناشی از دیابت
- قطع مصرف در صورت بروز هیپوگلیسمی یا هیپوکسی
- نارسایی قلبی
- انفارکتوس میوکارد
توصیه های متفورمین
1-مصرف این دارو در کودکان کمتر از 10 سال توصیه نمی‌شود مگر با تجویز پزشک متخصص
2-در صورت عمل جراحی و یا تست‌های تشخیصی با اشعه ایکس پزشک را از مصرف دارو با خبر کنید
3- در مواقعی که یک ساعت و یا بیشتر غذا نخوردید یک غذای مختصر مانند تکه‌ای گوشت یا ساندویچ و یا شیرینی بخورید.
4- هیچ وقت به طور خودسرانه مصرف این دارو را مصرف نکنید
5- اگر دارای هیپوگلیسمی شدید هستید و نمی توانید بخورید یا بنوشید، از تزریق گلوکاگون استفاده کنید. پزشک می تواند کیت تزریقی اضطراری گلوکاگون را تجویز کند و به شما می گوید که چگونه از آن استفاده کنید.
6- در صورت مصرف متفورمین، ممکن است پزشک شما ویتامین B12 نیز تجویز کند. مقدار ویتامین B12 را مطابق آن چه پزشک تجویز کرده است مصرف کنید.
7- اوج اثر متفورمین بین 4 و 8 ساعت بعد از مصرف می باشد.
اگر متفورمین بیش از حد مصرف کنم چه اتفاقی می افتد؟
به اورژانس مراجعه کنید. مصرف بیش از حد متفورمین باعث اسیدوز لاکتیک می شود که ممکن است کشنده باشد.
لاغری با قرص متفورمین حقیقت دارد؟
برطبق تحقیقات، قرص متفورمین به لاغر شدنِ بعضی از افراد کمک می‌کند، اما هنوز علت آن کمی مبهم بوده و نیاز به بررسی بیشتری دارد. در یکی از مطالعات صورت گرفته، این فرضیه شکل گرفت که مصرف متفورمین، باعث کاهش اشتهای فرد شده و در نتیجه بدن، از ذخایر چربی موجود استفاده کرده و فرد لاغرتر می‌شود.
تاثیر متفورمین بر تخمدان چگونه است؟
سندرم تخمدان پلي كيستيك (PCOS) علت اصلي ناباروري ناشي از فقدان تخمك گذاري مي باشد. تاثیر متفورمین بر تخمدان يكي از راه هاي درمان اين سندرم استفاده از داروي متفورمين است